Yenilenen Ermenistan-Azerbaycan çatışması, Rusya’nın etkisinin zayıflamasına işaret ediyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin, 2020’nin sonlarında Kafkasya’da Azerbaycan ile Ermenistan arasında ateşkes sağladığında ve iki taraf arasında 2.000 Rus barış gücü konuşlandırdığında, bu stratejik bir ustalık gibi görünüyordu.

Anlaşma, Rusya’ya Sovyet sonrası bir ülke olan Azerbaycan’a askeri katılım imkanı verirken, diğer yandan Ermenistan’ın güvenlik garantörü olarak Rusya’ya olan güvenini derinleştirdi. Bay Putin’i bir barışçı olarak konumlandırdı ve eski Sovyet bölgesinde istikrarı sağlayabilecek tek güç olarak Rusya’nın haklı etkisine ilişkin iddiasını güçlendirdi.

Sadece iki yıl sonra, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesi üzerindeki çatışma yeniden kızışıyor ve Ukrayna’daki savaş nedeniyle dikkati dağılan ve zayıflayan Rusya müdahil olmuyor. Rusya’nın varlığına meydan okuyan Azerbaycanlılar, Moskova’nın hala bunu yapıp yapamayacağını test ediyor. ve Ukrayna’daki mücadelesinin ortasında iradesini diğer küçük komşularına empoze etmeye kararlı.

12 Aralık’tan bu yana Dağlık Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan dağ yolu, bölgedeki yasadışı madencilik faaliyetlerine karşı olduklarını iddia eden Azerbaycanlı aktivistlerin protestoları zemininde kapatıldı. Azerbaycan hükümeti protestoları destekledi; Ermeniler bunların Azerbaycan tarafından yapıldığını söylüyor ve Rus barış güçlerini yolu açık tutmamakla eleştiriyor.

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de hükümet yanlısı bir analist olan Farhad Mammadov, “Rusya’nın bölgedeki kaynaklarının sınırlı olduğu görülüyor” dedi. “Rusya gün geçtikçe zayıflıyor”

Barikatlar, Azerbaycan’ın uluslararası kabul görmüş sınırları içinde on binlerce etnik Ermeni’ye ev sahipliği yapan bir yerleşim bölgesiyle ilgili on yıllardır süren kanlı anlaşmazlığın son tırmanışı.

Yerel gazeteci Tatev Azizyan’a göre, Dağlık Karabağ’daki süpermarketlerde alkol ve şeker dışında çok az şey var ve çocuk bezi ve temel ilaç malzemeleri o kadar az ki, bölge sakinleri bunları arıyor ve Facebook’ta yayınlıyor. Cuma gününden itibaren insanlar pirinç, makarna, karabuğday veya şeker almak için karnelerini göstermek zorunda kalacaklar.

Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi, dünyadaki ilişkileri, belki de Avrupa ile Asya arasındaki sınırdan daha net bir şekilde değiştirerek, artık Moskova için önemli ticaret ve silah kaynakları olan Türkiye ve İran’ın elini güçlendirirken, Rusya’nın Kafkasya’daki etkisini baltaladı.

Ermenistan, Sovyet sonrası altı ülkeden oluşan Rusya liderliğindeki askeri ittifakın, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün bir parçası ve bir Rus askeri üssüne ev sahipliği yapıyor. Ancak şu ana kadar Ukrayna’da eli dolu olan Kremlin, müttefikine yardım edecek rastgele bir adım atmadı.

Danışman Vahan Kostanyan, “Tüm dikkati Ukrayna’ya odaklamak durumu daha kırılgan hale getiriyor ve Azerbaycan’a güç kullanması ve daha saldırgan olması için yeni fırsatlar veriyor” dedi. Bu, Ermenistan Dışişleri Bakanı tarafından son röportajında ​​ifade edildi.

Ermenistan, 1990’ların başında Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan’a karşı savaşı kazandı ve Dağlık Karabağ da dahil olmak üzere Azerbaycan’ın toplam topraklarının yaklaşık yüzde 13’ünü kontrol etti. Azerbaycan 2020’de saldırıya geçtiğinde, doğal gaz kârını Türkiye ve İsrail’den üstün silahlar satın almak için kullanarak bunun çoğunu geri kazandı.

Son savaş 44 gün sonra Sayın Putin’in müzakere ettiği ateşkesle sona erdi ve bölgenin en büyük şehri olan Stepanakert ve onu Ermenistan’a bağlayan yol çevresinde kalan Ermenileri korumak için Rus birlikleri konuşlandırıldı.

Şimdi bazı Ermenilere göre Azerbaycan trafik sıkışıklığıyla onları açlıktan kurtarmayı amaçlıyor. Ermenilerin yaşadığı Dağlık Karabağ’da gazetecilik yapan Azizyan, bir telefon görüşmesinde “Bunun nedeni vatanımızı terk etmemizdir” dedi. “Amaçları bu.”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev geçen hafta “Bizim vatandaşımız olmak istemeyen kimsenin yolu kapanmaz; açık. İstedikleri zaman ayrılabilirler.”

Rusya’nın her iki ülkede de etkisi zayıflıyor. Bakü’deki Kriz Grubu analisti Zaur Shiriyev, Ukrayna’nın Azerbaycan’da işgalinin kamuoyunu Rusya ve onun barışı koruma birliğine karşı çevirdiğini söyledi. Rusya artık bir silah ihracatçısı olmadığı için – Ukrayna’da buna ihtiyacı var – ve Bay Putin, Azerbaycan’ın ana müttefiki olan Türkiye ile yakın bağlarını sürdürmek istediğinden, Ermenistan’daki Rus askeri desteği daha az karlı görünüyor.

Ermeni siyaset bilimci Tigran Grigoryan, Ukrayna’daki savaşın “Rusya’nın bölgede caydırıcı gücünün işe yaramadığı bir ortam yarattığını” söylüyor.

Mevcut krizin nasıl çözüleceğine dair çok az netlik var. Azerbaycan, Dağlık Karabağ’ı abluka altına almadığı ve insani ve tıbbi nakliyeye izin verildiği konusunda ısrar ediyor. Ancak, kriz başladığında Ermenistan’da aile fertleriyle bağlantısı kesilen Dağlık Karabağ’daki Ermeniler için durum giderek daha vahim görünüyor.

Bayan Azizyan, kısa bir süre önce bir ATM’de altı saatlik bir sıraya göğüs gerdiğini ve portakal, peynir veya ateş düşürücü gibi basit şeylerin değerli eşyalar haline geldiğini bulduğunu söyledi. Ona göre anaokulları yiyecek eksikliği nedeniyle kapatıldı.

Rus barış güçlerinin yakın zamanda yerel bir doğumevinin önünde insani yardım dağıtırken görüntülenmesinin ardından, bölge sakinleri sosyal medyada iki kampa ayrıldı ve bazıları Ruslara teşekkür ederken, diğerleri neden daha fazlasını yapmadıklarını sorguladı.

Rusya’nın yolu neden yeniden açamadığı Azizyan Hanım, “Kimse anlamıyor” dedi. “İnsanlar barış güçlerine karşı sinirlenmeye ve öfkelerini dile getirmeye başladı.”

Azerbaycan 2020 savaşını kazanmasına rağmen, Ermenistan’ın güneybatı sınırındaki Azerbaycan topraklarının ayrı bir parçası olan ve ülkeye Türkiye ile doğrudan bağlantı sağlayacak olan Azerbaycan’ın Nahçıvan yerleşim bölgesine bir ulaşım koridoru da dahil olmak üzere henüz tüm hedeflerine ulaşmış değil. Ayrıca, Ermenistan’ın kara mayınlarını bölgeye yasadışı yollardan taşımak için kullandığını iddia ettiği Laçin Koridoru olarak bilinen ve şu anda kapalı olan yol üzerinde daha fazla kontrol istiyor.

Rusya gergin durumda orta yol tutmaya çalışıyor. Ermenistan askeri bir müttefik olsa da Aliyev, Bay Putin ile yakın bir ilişki geliştirdi ve her iki ülke de Batı yaptırımları arasında Rusya için önemli ekonomik ortaklar.

Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria V. Zakharova geçen hafta “Azerbaycan ve Ermenistan taraflarını iyi niyet göstermeye ve ortak uzlaşmalar aramaya çağırıyoruz.”

Kremlin, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki müzakerelerde elini tutmaya devam ediyor ve Sayın Putin, Aralık ayında St. Petersburg’da Sayın Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile görüştü. Bay Paşinyan, Putin ile yaptığı görüşme sırasında televizyonda yaptığı konuşmada, bariz bir hayal kırıklığıyla “Laçin koridorunun Rus barış güçlerinin kontrolü altında olmadığı ortaya çıktı” dedi.

Geçen hafta, Bay Paşinyan Moskova’yı geri püskürtmek için daha da ileri gitti ve Rusya liderliğindeki ittifakın bu yıl Ermenistan’da yapmayı planladığı askeri tatbikatları iptal etti.

Associated Press’e göre Paşinyan, “Rusya’nın Ermenistan’daki askeri varlığı yalnızca güvenliğini garanti etmekle kalmıyor, aynı zamanda Ermenistan için güvenlik tehditlerini de artırıyor” dedi.

Ancak analistler, Ermenistan’ın yakın zamanda Rusya’ya olan bağımlılığından kurtulma şansının çok düşük olduğunu söylüyorlar – özellikle istikrarsızlık dönemlerinde Moskova’nın güvenlik gölgesinden çıkmanın zorluğu hakkında Sovyet sonrası ülkeler için alınan son ders. tehdit ediyor 2020’de Beyaz Rusya’da ve geçen yıl Kazakistan’da eski Sovyet ülkelerinin liderleri, halk ayaklanmaları karşısında yardım için Bay Putin’e başvurdu ve onun her iki ülke üzerindeki etkisini güçlendirdi.

On yıllardır ihtilafı inceleyen Carnegie Europe’da kıdemli bir araştırmacı olan Thomas de Waal şunları söyledi: “Ermenistan’ın büyük bir stratejik problemu var. Bay Paşinyan “daha dengeli bir dış politika istiyor, ancak ana askeri-politik müttefiki olarak Rusya’ya sarılıyor.”

Yine de, Moskova’nın dikkatini dağıtan Avrupa Birliği ve ABD, Kafkasya’da kalıcı bir barışa aracılık etme ve nüfuzlarını artırma çabalarını artırdı. Sayın Paşinyan ve Sayın Aliyev, Avrupa Birliği’nin geçtiğimiz Ağustos ayında ve geçen Ekim ayında düzenlediği toplantılarda bir araya gelmiş, Kasım ayında ise iki ülkenin dışişleri bakanları Washington’da bir araya gelmişti.

Analistler, Moskova ve Batı’nın on yıllardır en yoğun çatışmaya girdiği bir dönemde, biri Rusya, diğeri AB liderliğindeki ikili müzakere sürecini olağandışı olarak nitelendirdiler. Ancak AB’nin Güney Kafkasya özel temsilcisi Toivo Klaar, bir röportajda Rus mevkidaşı diplomat Igor Khovayev ile geçen sonbaharda iki tane bire bir görüşme yaptığını söyledi.

Klaar, “Mevcut koşullar altında, Ermenistan ve Azerbaycan’ın çatışmayı aşması için potansiyel olarak daha fazla alan var” dedi. “Soru şu ki, bu fırsattan yararlanabilecekler mi?”

Ivan Nechepurenko Ermenistan, Erivan’dan bir rapor hazırladı.